Periode voor 1800 - Groen

Primaire gegevens

Auteur: Onbekend 
Titel: Karel ende Edegast
Ondertitel: Afwezig
Plaats van uitgave: Brabant
Uitgeverij: Onbekend
Jaar van uitgave: 1270

Samenvatting

Het begint in de slaapkamer van Karel de grote. Op de nacht voor de hofdag.  Hij krijgt bezoek van een engel die hem wakker maakt en verteld dat als hij uit stelen moet gaan want anders zou hij sterven. Karel de grote gelooft de engel niet. Pas na de derde keer (drie is het getal van god) besluit Karel de grote naar de engel te luisteren. De engel zorgt er voor dat Karel zonder dat iemand het door heeft het kasteel uit kan sluipen.

Hij rijdt op zijn paart het donker woud in en op een gegeven moment komt hij een ridder tegen die geheel in het zwart gekleed is. Ze willen beiden niet zeggen wie ze zijn. Er ontstaat en gevecht. Als Karel de Grote dat wind noemt de donkere ridder zijn naam. Hij heet Elegast, hij was vroeger een leenman van Karel maar nu is hij verbannen. Hij wild niet dat Elegast weet dat de koning uit stelen is dus stelt hij zich voor als Adelbrecht.

Elegast besluit de koning te helpen. Karel/ Adelbrecht stelt voor om de koning te beroven maar Elegast wild dat niet omdat hij nog steeds trouw is aan de koning.  Elegast stelt voor om Eggeric, Karels kwaadaardige schoonbroer, te gaan beroven. Elegast vermoed al snel dat Adelbrecht geen echte dief is. Omdat hij zich erg onprofessioneel gedraagt. Door wonderkruid kan Elegast dieren verstaan. Hij hoort dat de koning in de beurt is maar hij gelooft ze niet.

Ze stelen veel goud van Karels zwager. Elegast wil nog iets bijzonders stelen. Een zadel vol bellen onder het bed van Eggeric. Eggeric en zijn vrouw worden wakker van het geluid van de bellen dus verstopt Elegast onder het bed. Daar hoort hij dat Eggeric morgen de koning gaat vermoorden. Zijn vrouw wordt boos en Eggeric slaat haar. Eggeric slaat haar en Elegast vangt bloed op van haar bloedneus en tovert iedereen in slaap.

Hij vertelt alles aan Karel en hij snap nu waarom god hem heeft gestuurd. Karel belooft dat hij het aan de koning zal vertellen. Door dat ze samen uit stelen zijn gegaan weet Karel dat Elegast loyaal is aan de koning. Volgende dag worden op het hofdag alle samenzweerders gevangengenomen en wordt er een tweestrijd tussen Elegast en Eggeric uitgeroepen. Elegast overwint en Eggeric wordt gedood. Elegast wordt dan in eer hersteld en mag met Karels zus trouwen.

Verdieping 

Tijdsverloop en decor:

Het boek is rond 1230 geschreven en het speelt zich af tijdens het leven van Karel (742-814). Hij was keizer van 800-814 en rond 785 was er echt sprake van een samenzwering tegen hem. 
Het is chronologisch geschreven waardoor het heel erg makkelijk is om het te volgen. (dit komt ook doordat het maar 52 pagina’s zijn) De tijd die in het verhaal besproken wordt is een nacht en een dag.

Het verhaal speelt zich af in Karels kasteel, waar Karel zijn opdracht krijgt, in het bos waar zijn nachtelijke toch en zijn duel met Elegast afspeelt en in het kasteel van Eggeric, waar ingebroken werd en de samenzwering ontdekt is. Het tweeduel speel zich af bij het kasteel van Karel. De ruimte is niet heel uitgebreid maar hierdoor is het wel duidelijk wat erop welk moment gebeurd. De plekken waar het verhaal zich afspeelt passen ook goed bij het verhaal. Je krijgt er echt een soort gevoel bij.

 

Vertelwijze:

Het verhaal wordt ingeleid door een ik-figuur die mededeelt dat hij een verhaal wil gaan vertellen. Dit is te begrijpen wanneer je weet dat dat middeleeuwse verhalen werden voorgedragen. De verteller is een alwetende verteller; hij weet namelijk van de dubbelrol van Karel, maar beschikt ook over de informatie die Elegast hoort in de slaapkamer van Eggeric. Veel van zijn informatie deelt hij met de lezer, waardoor je als lezer een groot deel van het verhaal doorziet.

 

Thema’s:

Machtsverhoudingen
Koning Karel is oppermachtig is zijn koninkrijk, daarom heeft hij ook de mogelijkheid om zijn vazal Elegast te verbannen. Elegast is zijn onderdaan en heeft zich hier naar te schikken. Maar koning Karel moet op zijn beurt weer gehoorzamen aan God; eigenlijk is God dus oppermachtig. Koning Karel handelt naar de boodschap van de engel zonder eigenlijk te weten waarom, het druist zelfs in tegen zijn eigen principes. Pas wanneer het complot zich ontvouwt, wordt voor Karel duidelijk waarom God hem deze boodschap heeft gestuurd.

Verraad
Zonder dat koning Karel het weet, wordt er een aanslag op hem beraamd. Uit historische bronnen blijkt dat dit misschien wel is gebaseerd op de werkelijkheid. Het is de ergste vorm van verraad, want het komt uit de hoek waarvan hij het minst verwacht: zijn eigen familie.

Symboliek
Er zitten een aantal symbolische elementen in het verhaal, wat gebruikelijk is in een middeleeuws verhaal. Zo gelooft Karel niet direct in de boodschap van de engel. Pas wanneer deze drie keer, het goddelijke getal, is verschenen weet Karel dat de boodschap niet van de duivel komt maar echt van God. Ook het donkere woud, waar Karel en Elegast elkaar ontmoeten en waar het gevecht plaats vindt, heeft een symbolische betekenis. In middeleeuwse verhalen staat het bos voor een plek waar de wetten van de bewoonde wereld niet gelden. Symboliek wordt ook gebruikt om het publiek op het verkeerde been te zetten. Wanneer Karel Elegast tegen het lijf loopt in het bos, is Elegast geheel in het zwart gekleed en normaal gesproken betekent dat dat we hier te maken hebben met een onsympathiek figuur. In Karel ende Elegast blijkt Elegast uiteindelijk natuurlijk aan de goede kant te staan.

Loyaliteit
Ondanks dat hij is verbannen door de koning, blijft Elegast loyaal aan zijn koning. Hiermee laat hij zien dat hij de perfecte vazal is. Als lezer weet je dat Elegast trouw is aan zijn koning zodra Karel voorstelt om zichzelf te bestelen en Elegast dit voorstel afwijst. Daarnaast laat koning Karel zien dat hij trouw is aan God; ondanks dat hij zijn boodschap niet begrijpt, handelt hij er toch naar.

 

Personages:

Karel de Grote
Karel de grote is de koning en een ridder die goed kan vechten maar hij is niet zo'n goede dief. Hij is streng gelovig en heeft Elegast verbannen. In dit verhaal stelt hij zich gehoorzaam op tegenover God.

Elegast
Elegast is de vazal van de koning maar is verbannen. De reden van zijn verbanning blijkt niet uit het verhaal en koning Karel lijkt hier ook spijt van te hebben. Na zijn verbanning is Elegast gedwongen om te gaan stelen om zichzelf te kunnen bedruipen. Uiteindelijk blijkt Elegast een trouwe onderdaan te zijn en wordt hij in ere hersteld.

Eggeric
Eggeric is getrouwd met de zus van koning Karel en dus zijn zwager. Hij is duidelijk het onsympathieke figuur in dit verhaal. Hij beraadt een moordaanslag op de koning maar dit komt uit. Uiteindelijk trekt hij aan het kortste eind: hij wordt schuldig bevonden en gedood door Elegast.

 

Titel en motto

De titel spreek voor zich; het verhaal gaat over koning Karel en zijn vazal Elegast. ‘Ende’ is een verouderde vorm en het betekent ‘en’.

motto:
"Dus moet God al onse saken Voor onse doot te goede maken; Des gonne ons die hemelsche vader. Nusegghet ‘Amen’ alle gader. (Laatste versregels: Moge God als ons wel en wee vóór onze dood tot een goed einde brengen. Moge de hemelse Vader ons dat vergunnen. Zeg nu allemaal amen.)"

Bladzijde 56

 

Keuze opdracht 

Gedicht

Het leven zit vol leugens, verraad en haat
denk daarom goed na over wie je kan vertrouwen en wie er voor je klaarstaat.
Ook onder Gods toezicht wordt er veel gelogen
mensen doen alsof ze je mogen.
Eggeric was het ultieme voorbeeld van ontrouw
en zal daarom ook gestraft worden, wacht maar af, aanschouw!